جنون عارف و عشق زاهد در پرتوی عشق عذری (با تأکید بر شیخ صنعان وسلاَّمة القس)

داستان شیخ صنعان یکی از داستان های عاشقانه عرفانی نزد عرفاست، این داستان شبیه داستان زاهدانه عبدالرحمن ناسک مشهور به القس است. داستان سلاَّمة القس دارای ویژگی های عشق عذری است، این نوع عشق نزد عرفا و زهاد به حکم «المجاز قنطرة الحقیقة» عبارت از راهی برای رسیدن به عشق حقیقی است و عبور از آن شرطی برای رسیدن به معشوق ازلی است. بررسی مضامین داستان شیخ صنعان و دختر ترسا نشان می¬دهد که این داستان دارای ویژگی های عشق عذری است و شایستگی مقایسة با داستان سلاَّمة القس را دارد؛ ما در این مقاله با استفاده از دو روش تاریخی و توصیفی- تحلیلی و براساس رویکرد نقد تطبیقی در مدرسه¬ی امریکایی، این دو داستان را از حیث مضمون و موضوعات عاشقانه با عنایت به ویژگی¬های عشق عذری در ادبیات غنایی وپیوند عشق عفیف (مجازی) با عشق الهی (حقیقی) در ادبیات عرفانی، بررسی کرده¬ایم. آشکار ساختن شباهت¬ها و تفاوت¬های میان این دو داستان برای دسترسی به تفاوت¬های فکری، فرهنگی و مذهبی حاکم در آن زمان، توجه محققانی را که در این زمینه فعالیت دارند جلب می¬کند تا منظومه¬های عاشقانه را بار دیگر با نگاهی نو مورد بررسی قرار داده و با نظایر آن¬ها در پرتو عشق عفیف مقایسه کنند.